Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem

U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.

Anton de Kom tentoonstelling

Het Nederlands Openluchtmuseum presenteerde van maart 2022 tot en met januari 2024 een tentoonstelling over Anton de Kom: Anton de Kom – schrijver, strijder, wegbereider. De in Suriname geboren Anton de Kom (1898 – 1945) was een antikoloniaal denker, schrijver, dichter, mensenrechtenactivist en verzetsstrijder.

Zijn bekendste werk is het boek ‘Wij slaven van Suriname’ uit 1934; een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. De Kom was de eerste schrijver die de geschiedenis van Suriname vanuit niet-westers perspectief aan de orde stelde. Hij streed voor een menswaardig bestaan, niet alleen voor zijn onderdrukte landgenoten, maar voor iedereen die lijdt onder uitbuiting en onderdrukking. In zijn werk kaart De Kom het onrecht aan dat het koloniale systeem veroorzaakt, vooral op persoonlijk niveau.

In de Canon van Nederland

Sinds 2020 is er een venster van Anton de Kom in de Canon van Nederland. In deze co-creatie met Surinaamse kunstenaar Ken Doorson presenteren we Anton de Kom en zijn gedachtegoed aan een breed publiek. In de tentoonstelling kwamen verschillende thema's aan bod en speciaal voor de tentoonstelling gemaakt kunstwerk 'Papa de Kom' is hier onderdeel van. Hiermee laten we zien dat de strijd van De Kom nog altijd actueel is.

Nieuwe bestemming

Het Nederlands Openluchtmuseum werd sinds de opening van de eigen tentoonstelling door diverse mensen uit de Surinaamse gemeenschap benaderd met de vraag of de tentoonstelling ook kon worden gepresenteerd in Suriname. Het Openluchtmuseum investeert graag in de kennisdeling rondom de antikoloniaal denker, schrijver, dichter, mensenrechtenactivist en verzetsstrijder. Twee openluchtmusea werken samen, namelijk het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem en Openluchtmuseum Fort Nieuw Amsterdam in Commewijne, Suriname. De tentoonstelling wordt 23 maart 2025 geopend.

Het Nederlands Openluchtmuseum speelt daarbij een rol door de verzamelde kennis te delen en in te zetten voor hergebruik in Suriname, maar wel 'versurinamiseerd' zodat het eigenaarschap in Suriname ligt. ‘Versurinamiseren’ betekent voor het projectteam:

de Nederlandse tentoonstelling aanpassen aan de Surinaamse cultuur, smaak en beleving.
Anton de Kom vanuit de Surinaamse context belichten voor herkenning.

Feestelijk geopend in Suriname

Zondag 23 maart werd een nieuwe tentoonstelling over Anton de Kom feestelijk geopend in Fort Nieuw Amsterdam in Commewijne, Suriname. De opening trok veel belangstelling, naar schatting waren er wel 750 bezoekers op het zonnige event.

De tentoonstelling kreeg veel media-aandacht, via sociale media, dagelijks spotjes bij Radio 10, uitzendingen bij ABC bij de SWITCH en de avond van tevoren bij het populaire programma In de Spotlight met Henk van Vliet.

De after movie is gemaakt door Rochyl Chan.

Verhalen en herinneringen

In de vernieuwde versie ligt minder de nadruk op de periode van De Kom in Europa en de Tweede Wereldoorlog. De teksten en schrijfstijl zijn anders, evenals de verteltrant. In de Surinaamse tentoonstelling is de beroemde spin Anansi de verteller. De Surinaamse Ken Doorson heeft de opdracht gekregen om een nieuw kunstwerk te maken voor de Surinaamse tentoonstelling. Tenslotte ligt de nadruk in Commewijne meer op de rol die De Kom postuum speelde in de periode 1980-heden, mét de mogelijkheid voor Surinamers om hun verhalen en herinneringen aan hem te delen.

Fotograaf: Jason Leysner

Programmering

In de programmering bij de tentoonstelling, waarbij het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed (KIEN) partner is, zal ruimte en tijd worden gereserveerd voor immaterieel erfgoed van de Surinaams-Javaanse, Surinaams-Hindoestaanse, Afro-Surinaamse en de Chinese gemeenschap, de marrons en de inheemse bevolking. Door de tentoonstelling te verrijken met immaterieel erfgoed, wordt het een gezamenlijk project voor alle gemeenschappen in Suriname. Anton de Kom streed onder andere voor de positie van de Javaanse en Hindoestaanse contractarbeiders.

Er komt dit jaar daarnaast een podcastaflevering over de impact van de koloniale erfenis voor Suriname, waarbij aandacht is voor de samenwerking en dieper wordt ingegaan op het 'versurinamiseren' van de tentoonstelling.

Koloniale geschiedenis

Het Nederlands Openluchtmuseum ziet verschuivingen in de wijze waarop het (koloniaal) verleden kan worden bezien. Suriname is een land dat is opgebouwd en ontstaan door Nederlandse bemoeienis, het land werd gecultiveerd en tot slaaf gemaakten werden geïmporteerd uit Afrikaanse landen als Ghana en Benin. In de 19de eeuw kwamen de Boeroes naar Suriname, veelal arme Nederlandse boeren uit Groningen en Gelderland die als kolonist een nieuw bestaan hoopten op te bouwen. Rond en na de afschaffing van de slavernij werden contractarbeiders binnengehaald uit China, Indonesië (Javanen) en India (Hindoestanen). De geschiedenis en het verleden is voor velen in Nederland iets waarmee zij dagelijks worden geconfronteerd, bijvoorbeeld door familieleden die ver weg wonen of jeugdherinneringen die op een ander continent plaatsvonden.

Het Nederlands Openluchtmuseum vertelt het verhaal van het dagelijks leven in Nederland, en al honderden jaren geleden deden uit Suriname geïmporteerde producten als cacao, suiker en koffie in de keukens hun intrede en werden gemeengoed. Daarnaast werkt het verleden ook door in het heden in vooroordelen, racisme en scheve machtsverhoudingen. Inzichten hierover wil het museum doorgeven aan haar bezoekers. Door te kiezen voor internationale samenwerking kunnen nieuwe inzichten worden gegenereerd. Het Nederlands-Surinaamse verleden is complex en door hier meer van te leren geven we context aan onze huidige Nederlandse maatschappij.

Het project wordt mogelijk gemaakt door ondersteuning van het Fonds voor Cultuurparticipatie, de Nederlandse ambassade in Suriname, DutchCulture en het Cultuurfonds.

Om het project tot een succes te maken zijn er belangrijke rollen weggelegd voor de Surinaamse externe projectleider Ann Hermelijn en kunstenaar Ken Doorson. Andere belangrijke partners zijn NAKS, Museum de Lakenhal en Universiteit Leiden.